Với chúng ta thì DHA đã được nghe quá nhiều, tuy nhiên để biết rõ được DHA là gì thì không phải ai cũng nắm được. Vậy DHA hoạt động như thế nào và DHA có tác dụng gì? Hãy cùng với Orgavil tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Bạn có biết rằng 90% não bộ của trẻ phát triển chủ yếu từ sơ sinh cho đến 6 tuổi. Chúng ta đều hiểu DHA đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển này. DHA là thành phần chính cấu trúc và thúc đẩy não bộ phát triển. Nó là một axit béo Omega 3 được tìm thấy nhiều ở não và mắt.
DHA là chất đóng vai trò rất quan trọng không chỉ đối với sự phát triển của trẻ nhỏ, mà còn góp phần phòng chống các bệnh về tim mạch ở người lớn. Cùng mình tìm hiểu về DHA để hiểu rõ hơn về chất này, những tác dụng cũng như nguồn thực phẩm cung cấp DHA và các lưu ý khi bổ sung DHA cho cơ thể.
1. DHA là gì?
DHA là viết tắt của từ Docosa Hexaenoic Acid, thuộc nhóm axit béo Omega 3. Đây là một axit béo thiết yếu của cơ thể nhưng không tự được tổng hợp được. Chúng còn được gọi là axit béo không bão hòa (PUFA). Những PUFA này phải được lấy từ các loại thực phẩm hoặc chất bổ sung.
Có 2 loại PUFA là omega 6 và omega 3. Axit béo omega 3 còn được gọi là axit béo không bão hòa đa chuỗi dài (LC PUFA). Trong đó axit béo omega 3 quan trọng nhất là DHA. DHA được hình thành từ axit alpha – linolenic ( ALA).
DHA có chức năng phòng ngừa các bệnh tim mạch, ngăn ngừa ung thư, phát triển não bộ và thị giác ở trẻ. Chất này có nhiều trong cá hồi, cá ngừ, cá thu, dầu cá, óc chó, dầu ô liu, sữa mẹ, sữa công thức,…
2. Vai trò của DHA đối với cơ thể
DHA cần thiết cho sự phát triển và hoàn thiện chức năng nhìn của mắt, hệ thần kinh. Theo nghiên cứu của các chuyên gia, DHA có nồng độ cao tại các tổ chức thần kinh như võng mạc mắt và não.
2.1. Đối với người lớn
Với người lớn, DHA sẽ giúp cơ thể giảm cholesterol toàn phần, triglyceride máu, LDL Cholesterol xấu. Từ đó giảm nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch như xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim…
DHA có vai trò bảo vệ và phòng chống các bệnh về tim mạch, giúp làm giảm triglyceride máu và cholesterol xấu ngăn ngừa xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim.
Ngoài ra, DHA còn ngăn ngừa và ức chế các tế bào có hại, tế bào ung thư.
DHA còn giúp cải thiện trí nhớ, tăng cường trí thông minh.
2.2. Đối với phụ nữ mang thai và cho con bú
DHA hỗ trợ quá trình phát triển của thai nhi từ lúc còn trong bụng mẹ. DHA từ cơ thể mẹ sẽ tích lũy cho sự phát triển não bộ của trẻ, giúp trẻ có chỉ số IQ, khả năng tập trung và thị lực tốt hơn.
DHA còn làm giảm khả năng sinh non, ngăn ngừa tiền sản giật, chứng trầm cảm sau sinh.
2.3. Đối với trẻ em
Với trẻ nhỏ, nếu thiếu DHA trong quá trình phát triển của cơ thể thì sẽ có chỉ số IQ thấp. Theo một nghiên cứu, những trẻ có được bú sữa mẹ và chế độ ăn đủ DHA thường có chỉ số IQ cao hơn 8.3 điểm so với những trẻ bị thiếu DHA.
DHA chiếm tỷ lệ cao trong não bộ và có ảnh hưởng trực tiếp đến trí thông minh, khả năng tập trung, ghi nhớ của trẻ.
DHA đóng vai trò rất quan trọng đối với mắt, đặc biệt là sự phát triển thị giác của trẻ nhỏ.
Cho trẻ bú sữa mẹ trong 24 tháng đầu để bổ sung DHA rất cần thiết. Vì cơ thể của trẻ chưa thể tự tổng hợp được DHA từ các nguồn khác.
3. DHA có tác dụng gì?
3.1. DHA tham gia cấu trúc và phát triển cơ thể
Não
DHA là một trong những cấu trúc chính của phospholipids màng não. DHA của mẹ thấp làm tăng nguy cơ các vấn đề phát triển thần kinh ở trẻ em. Phát triển thần kinh và khả năng nhận thức của trẻ được tăng cường bởi DHA thông qua sữa mẹ hoặc thực phẩm.
Hơn nữa, ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy: việc tăng lượng bổ sung DHA có thể mang lại lợi ích trong điều trị các rối loạn tâm thần và các tình trạng thoái hóa thần kinh đặc biệt. Ngoài ra, DHA cũng có thể có tiềm năng bảo vệ thần kinh đáng kể trong chấn thương thần kinh cấp tính.
Thị lực
Độ nhạy sáng của các tế bào que võng mạc giảm ở trẻ sơ sinh thiếu hụt DHA. Việc bổ sung DHA giúp tăng cường đáng kể sự trưởng thành về thị lực.
Ngoài sự phát triển, mắt và não cần có lượng dự trữ dồi dào DHA để hoạt động tối ưu. Các tế bào trong võng mạc và các bộ phận khác của hệ thần kinh giúp gửi thông tin hình ảnh từ võng mạc đến não và các thông điệp từ não đến khắp cơ thể.
Bổ sung DHA đảm bảo sự tối ưu của màng tế bào để truyền các tín hiệu này hiệu quả nhất. Lượng DHA bổ sung tương quan với cải thiện chức năng thị giác và tinh thần.
Ở trẻ nhỏ, sự phát triển của cả võng mạc và vỏ thị giác đều phụ thuộc vào DHA. Võng mạc phát triển nhanh chóng trong những tháng cuối của thai kỳ và sáu tháng đầu của trẻ sơ sinh.
DHA ảnh hưởng đến khả năng phân biệt chi tiết không gian của mắt – độ phân giải thị giác. Tầm nhìn của trẻ tiếp tục phát triển trong suốt những năm mẫu giáo. Trẻ phát triển sự phối hợp giữa mắt với tay, cơ thể.
Trẻ sơ sinh không có đủ DHA trong quá trình mang thai sẽ có thị lực dưới mức tối ưu. Những khác biệt này đặc biệt đáng chú ý ở trẻ sinh non. Ở trẻ đủ tháng, sự khác biệt về thị lực ít thay đổi. Lý do vì trẻ có tích lũy một số chất béo trong cơ thể.
3.2. Ngăn sự lão hóa mắt
Trong quá trình lão hóa, chức năng thị giác suy giảm do thay đổi võng mạc và các tế bào mắt khác. Màng tế bào mất một số tính lưu động và thay đổi cấu trúc. Quá trình tích tụ và oxy hóa dẫn đến một số tế bào mất đi. Những thay đổi này góp phần làm suy giảm thị lực trong cuộc sống sau này.
Thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác (AMD)
Những cặn nhỏ màu vàng (drusen) tích tụ trong hoàng điểm. Các tế bào ở điểm vàng bị phá vỡ và tầm nhìn bị biến dạng, mờ đi. Mất thị lực có thể xảy ra. Drusen có thể khiến AMD tiến triển, đe dọa khả năng thị lực.
Loại thoái hóa hoàng điểm thứ hai là thể ướt, chịu trách nhiệm cho 90% trường hợp mất thị lực. Trong AMD ướt, các mạch máu phía sau mắt trở nên bất thường và dễ vỡ. Chúng có nguy cơ rò rỉ và xuất huyết. AMD tiến triển có thể ảnh hưởng đến một hoặc cả hai mắt , dẫn đến mù lòa.
Việc tăng sử dụng các thực phẩm giàu DHA như cá giúp nguy cơ AMD thấp hơn đáng kể. Ở những người bị AMD tiến triển, tiêu thụ PUFA omega 3 cao hơn có nguy cơ mắc bệnh thấp hơn. Nhưng chỉ khi việc tiêu thụ PUFA thực vật hoặc omega-6 thấp.
Loại chất béo chúng ta tiêu thụ có thể làm giảm hoặc tăng cơ hội phát triển AMD. Lượng cao của dầu thực vật không bão hòa có thể làm tăng cơ hội phát triển tình trạng AMD. Tăng cường tiêu thụ cá và dầu cá có thể làm giảm cơ hội phát triển AMD.
3.3. DHA hỗ trợ trí thông minh, tăng sự chú ý và hành vi của trẻ
DHA được gọi là thực phẩm tốt cho não bộ. Chất béo chiếm 60% bộ não và các dây thần kinh trong cơ thể. DHA là thành phần cấu trúc chính của mô não và màng tế bào thần kinh. Axit béo omega 3 chuỗi dài này có tác động rất lớn đến não bộ đang phát triển. Thậm chí có thể ảnh hưởng đến việc hình thành các hành động và tinh thần của trẻ.
Mức độ DHA thấp – Các rối loạn phát triển
Trẻ sinh non không được cung cấp DHA từ mẹ trong giai đoạn phát triển não nhanh nhất, ba tháng cuối của thai kỳ. Các vấn đề về hành vi và học tập ở trẻ sinh non được chứng minh là có mối tương quan đáng kể với mức độ DHA thấp.
DYSLEXIA
Một rối loạn học tập với sự suy giảm khả năng nhận biết và hiểu các từ viết. Rối loạn này đã được nghiên cứu là có liên quan đến mức độ DHA dưới mức tối ưu.
AUTISM – Tự kỷ
Đây là một khuyết tật phát triển thần kinh với tỷ lệ phổ biến ngày càng tăng. Y học cổ truyền không cung cấp bất kỳ phương pháp chữa trị nào cho hội chứng tự kỷ. Trẻ bị rối loạn tự kỷ có xu hướng kèm theo các rối loạn tiêu hóa. Nhiều trẻ tự kỷ có ác cảm với thực phẩm và kén ăn. Nhiều bậc cha mẹ đã thực hiện các phương pháp điều trị bổ sung và thay thế, đặc biệt là can thiệp dinh dưỡng. Bổ sung axit béo omega 3 DHA đã được nhiều chuyên gia ủng hộ. Đây cũng là một phần của chương trình điều trị tự kỷ 12 bước.
ADHD – Trẻ bị rối loạn tăng động giảm chú ý
ADHD – Trẻ bị rồi loạn tăng động giảm chú ý cũng có liên quan với mức độ DHA thấp . Trẻ có sự thiếu hụt DHA đi kèm các triệu chứng bao gồm: tăng động và chú ý thấp, đi tiểu và khát nước thường xuyên. Việc thiếu hụt chất dinh dưỡng là phổ biến ở các trẻ ADHD. Bổ sung khoáng chất, vitamin B, axit béo omega 3 và omega 6 và flavonoid có khả năng làm giảm các triệu chứng ADHD.
Tại thời điểm này, chúng ta vẫn không chắc chắn liệu các bất thường của axit béo liên quan đến ADHD. Đó là kết quả của sự khác biệt trong chế độ ăn uống, yếu tố di truyền hay do chuyển hóa axit béo. Cho đến nay, chúng ta chỉ biết rằng trẻ em bị ADHD có lượng omega 3 EPA và DHA thấp trong cơ thể. Những trẻ này có nhiều vấn đề về học tập và hành vi hơn so với những trẻ có lượng DHA bình thường.
3.4. Giảm nguy cơ tăng lipid máu ở trẻ em
Nghiên cứu cho thấy: Bổ sung DHA giúp phục hồi lưu lượng nội mô ở trẻ em tăng lipid máu. Do đó có khả năng ngăn ngừa tiến triển bệnh tim mạch vành sớm ở trẻ nguy cơ cao
3.5. Vai trò của DHA đối với nhiễm trùng đường hô hấp
Gần đây, đã có báo cáo về tác động của DHA trong việc giảm tỷ lệ nhiễm trùng đường hô hấp ở trẻ em 3 tuổi . Trẻ được bổ sung DHA với ARA có tỷ lệ thấp hơn đáng kể trong việc mắc các nhiễm trùng đường hô hấp trên. Ngoài ra còn giảm các triệu chứng thở khò khè, hen suyễn hoặc bất kỳ dị ứng nào. Trẻ từ 18-36 tháng tuổi được cho uống sữa có DHA tỷ lệ mắc bệnh hô hấp thấp hơn so với sữa không có DHA.
3.6. Tác dụng của DHA đối với các dấu hiệu viêm
DHA ức chế sự biểu hiện của các dấu hiệu viêm.Đó là nhờ các cytokine tiền viêm, sự kết dính của bạch cầu đơn nhân với các tế bào nội mô. Cả EPA và DHA đều có hoạt tính ức chế phản ứng quá mẫn do kháng nguyên đặc hiệu và tăng sinh tế bào T gây ra. Ngoài ra còn giúp điều chỉnh cân bằng tế bào T-helper. Nhìn chung, việc tiêu thụ EPA và DHA có liên quan đến mức độ viêm thấp hơn.
Đối với trẻ sơ sinh bị nhiễm trùng huyết sau phẫu thuật được cho dùng 100 mg DHA trong 14 ngày. DHA dùng trong giai đoạn nhiễm trùng cấp tính giúp bảo vệ tình trạng dinh dưỡng của trẻ sơ sinh.
4. Cách bổ xung DHA cho cơ thể
4.1. Bổ sung DHA cho trẻ
Đối với trẻ em, cách tốt nhất để bổ sung DHA đó là thông qua thực phẩm. Các thực phẩm giàu DHA như dầu cá, cá, các loại thủy sản.
DHA cũng có nhiều trong các loại dầu thực vật, dầu dừa, dầu olive… vì thế nên cho trẻ sử dụng các loại dầu này để bổ sung DHA tự nhiên.
Ngoài ra, hiện nay có khá nhiều các sản phẩm dạng thực phẩm chức năng giúp bổ sung DHA cho trẻ. Tuy nhiên, bạn cần tham vấn ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng các sản phẩm này nhé.
4.2. Bổ sung DHA cho phụ nữ mang thai
Phụ nữ mang thai cần bổ sung DHA trong suốt thời gian thai kỳ, đặc biệt vào 3 tháng cuối của thai kỳ để em bé phát triển hệ thần kinh và mạch máu tốt nhất.
Mẹ bầu bổ sung DHA cho thai nhi thông qua việc ăn các thực phẩm giàu DHA, sữa bột cho bà bầu, hay thực phẩm chức năng (cần tham vấn ý kiến bác sĩ).
Đọc thêm Có bầu nên ăn gì?
