Hội chứng bất dung nạp lactose ở trẻ nhỏ có ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ, dễ khiến trẻ suy dinh dưỡng, còi cọc chậm lớn và gây ra những hệ lụy cho sức khỏe về sau.
Lactose là gì?
Lactose là dạng đường chủ yếu có trong sữa động vật và các sản phẩm từ sữa như các loại phô mai, kem tươi, sữa đặc… Lactose là nguồn cung cấp đường glucose cho sự hoạt động của não và cơ thể, giúp phát triển hệ miễn dịch và tiêu hóa trong cơ thể trẻ. Khi vào đến ruột, lactose sẽ chia ra thành đường glucose và galactose nhờ vào một loại men có tên là lactase, men này do các vi nhung mao của ruột tiết ra. Nếu không có hoặc thiếu hụt men này cơ thể sẽ không dung nạp được lactose (gọi là bất dung nạp đường lactose).
Bất dung nạp lactose là gì?
Bất dung nạp lactose là tình trạng cơ thể không có đủ lactase, một enzyme trong ruột non, để hấp thụ đường lactose. Người mắc chứng bệnh này khi sử dụng các sản phẩm làm từ sữa thì sẽ không có khả năng tiêu hóa và hấp thu đường lactose, đường lactose dư thừa được chuyển thành acid lactic.
Tình trạng này sẽ gây ra các triệu chứng như sau: trẻ trướng bụng, sôi bụng, tiêu chảy, đi phân chua, hăm đỏ da quanh hậu môn. Mức độ nặng nhẹ của các triệu chứng thường tùy thuộc vào lượng lactose ăn vào nhiều hay ít…
Nguyên nhân dẫn đến bất dung nạp lactose
Dựa vào những yếu tố khiến trẻ bất dung nạp lactose, các bác sĩ chia thành ba nguyên nhân:
Bất dung nạp Lactose nguyên phát (thiếu hụt lactase): thường xảy ra ở những trẻ đã lớn với chế độ dinh dưỡng thay đổi thường xuyên và ít sử dụng hoặc bị cắt giảm hoàn toàn các sản phẩm sữa hoặc chế phẩm từ sữa. Khi bắt đầu sử dụng trở lại các thực phẩm từ sữa, trẻ không dung nạp Lactose vì cơ thể thiếu enzyme Lactase tương đối.
Bất dung nạp Lactose thứ phát (tổn thương ở ruột non): sau một đợt tổn thương đường ruột do vi khuẩn, virus, ruột non của trẻ dễ bị tổn thương và xảy ra hiện tượng bất dung nạp Lactose trong sữa mẹ. Nếu các vấn đề vệ hệ tiêu hóa được giải quyết, các triệu chứng của bất dung nạp Lactose cũng sẽ biến mất. Tuy nhiên, nếu hệ tiêu hóa vẫn chưa hồi phục mà trẻ lại tiếp tục bị tiêu chảy do bất dung nạp Lactose thì lượng enzyme lactase sẽ giảm sút nghiêm trọng, càng khiến tiêu chảy kéo dài và trầm trọng hơn.
Bất dung nạp Lactose bẩm sinh: tỷ lệ trẻ mắc phải bất dung nạp Lactose bẩm sinh khá thấp (chỉ 1 trong 1.000 trẻ sinh ra), trẻ sinh ra đã bị thiếu hụt lactase. Rối loạn này có thể di truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, biểu hiện tính trạng di truyền dạng lặn ở nhiễm sắc thể thường, gây ngăn cản hệ tiêu hóa sinh ra enzyme Lactase. Trường hợp này thường dễ xảy ra ở trẻ sinh non hơn vì lượng enzyme Lactase thường phát triển mạnh trong 3 tháng cuối thai kỳ, nếu trẻ sinh non thì cả hệ tiêu hóa và lượng enzyme Lactase đều dễ bị thiếu hụt.
Dấu hiệu nhận biết khi trẻ bất dung nạp lactose
Các dấu hiệu của chứng bất dung nạp lactose thường bắt đầu từ 30 phút đến hai giờ sau khi uống hoặc dùng các chế phẩm từ sữa. Các dấu hiệu thường thấy như:
- Tiêu chảy
- Buồn nôn
- Đau bụng và co thắt dạ dày
- Đầy hơi
- Xì hơi
Các dấu hiệu và triệu chứng của chứng bất dung nạp lactose có thể có những thay đổi như:
- Tiêu chảy có bọt
- Chậm phát triển
- Thỉnh thoảng ói mửa
- Viêm da do hăm tã.
Cần làm gì khi trẻ bất dung nạp lactose
Khi nghi ngờ trẻ bị bất dung nạp lactose với các triệu chứng nêu trên thì ba mẹ nên đưa trẻ đến các trung tâm y tế để thăm khám và có các biện pháp chữa trị thích hợp. Tại đây, các bác sĩ sẽ tìm hiểu thông tin của trẻ và tiến hành các xét nghiệm, kiểm tra cần thiết để xác nhận tình trạng trẻ.
Đối với trẻ còn đang bú mẹ thì khi trẻ bị bất dung nạp lactose thì các mẹ vẫn nên cho trẻ tiếp tục bú.
Đối với những trẻ bị tình trạng bất dung nạp lactose nặng thì các bác sĩ thường đưa ra giải pháp là loại trừ các sản phẩm có chứa lactose trong khẩu phần của trẻ, thay vào đó là các loại sữa không chứa lactose.
Trên thị trường hiện có rất nhiều sản phẩm sữa không chứa lactose, hoặc một số sản phẩm có chứa canxi và vitamin D có thể thay thế hoàn toàn cho sữa tươi, chẳng hạn như:
- Hạt hạnh nhân
- Các loại đậu
- Cải xoăn
- Sữa đậu nành
- Các loại cá chứa nhiều chất béo như cá hồi, cá ngừ, cá thu,…
- Trứng
- Gan bò
Dòng sữa Miwako, Miwakoko và Miwako A+ của Orgavil là dòng sữa thực vật hữu cơ, sản phẩm bổ dưỡng dành cho người bất dung nạp lactose.
Cải thiện tình trạng bất dung nạp lactose là một quá trình gian nan, đòi hỏi sự kiên trì. Hy vọng qua bài viết này, các bạn đã có những kiến thức hữu ích về lactose và chứng bất dung nạp lactose.
Bài viết liên quan:
- Kiều mạch là gì? Kiều mạch có tác dụng gì?
- Hạt quinoa là gì? Hạt quinoa có tác dụng gì?
- Gạo lứt có giảm cân không?
