Thực phẩm biến đổi gen có ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe vẫn luôn là vấn đề được nhiều người quan tâm. Loại thực phẩm này xuất hiện ngày càng nhiều trên thị trường, nhưng nhiều người còn chưa hiểu rõ về nó.
Thực phẩm biến đổi gen là gì?
Thực phẩm biến đổi gen (tên tiếng Anh là Genetically Modified food hay viết tắt là GMO) là các loại thực phẩm được tạo ra bằng các biện pháp sinh học nhằm biến đổi gen. Nhằm mục đích nâng cao chất lượng, giảm sâu bọ, tăng hàm lượng chất dinh dưỡng; tăng năng suất; tăng khả năng chống chịu sâu bệnh và khả năng kháng thuốc diệt cỏ.
Về nguyên tắc, người ta chỉ biến đổi gen theo hướng có lợi, tức là có khả năng chống chịu tốt hơn mà không can thiệp vào thành phần dinh dưỡng giúp mang lại vụ mùa bội thu hơn cho người nông dân.
GMO có 2 loại chính:
- Loại chống được các thuốc diệt cỏ: nó vẫn sống tốt khi xịt thuốc cỏ
- Loại tự sản sinh chất độc để diệt côn trùng gây hại.
Tại sao cần biến đổi gen thực phẩm?
Khi dân số ngày càng tăng mà nguồn lương thực lại không thể đáp ứng đủ nên người ta mới nhân giống nhiều loại để tạo ra những giống cây trồng có đặc tính ưu việt như tăng khả năng chịu hạn và kháng lại sâu bệnh. Bên cạnh đó, biến đổi gen cũng sẽ tạo ra những sản phẩm có màu bắt mắt, kích thước to cùng vòng đời sinh sống lâu hơn để đáp ứng được hết nhu cầu sử dụng của người tiêu dùng.
Trong kỹ thuật khoa học này, các gen tốt, nổi trội của những giống loài khác sẽ được cấy và bổ sung vào. Do đó, những thành phẩm biến đổi gen sẽ chứa hàm lượng dinh dưỡng dồi dào, cao hơn so với hạt giống ban đầu.
Sử dụng thực phẩm biến đổi gen sẽ gây ra những ảnh hưởng gì?
Dù mang đến nhiều ưu điểm nổi bật cùng lợi ích tuyệt vời nhưng loại thực phẩm biến đổi gen này còn gây ra nhiều vấn đề quan ngại cho người tiêu dùng.
Tăng nguy cơ dị ứng
Theo thống kê y tế quốc gia Hoa Kỳ thì tình trạng dị ứng thực phẩm ở trẻ tăng cao trong giai đoạn 1997 – 2011 (giai đoạn thực phẩm biến đổi gen phát triển mạnh).
Dù chưa có bằng chứng khoa học cụ thể về tình trạng này liên quan đến thực phẩm biến đổi gen và các chuyên gia ủng hộ GMO cũng lên tiếng bảo vệ chúng nhưng vẫn có nhiều nghi ngờ và cần nghiên cứu thêm để làm sáng tỏ.
Gây nhờn kháng sinh
Tỷ lệ người dân bị ảnh hưởng sức khỏe hay tử vong do tình trạng nhờn kháng sinh tăng lên không chỉ ở Mỹ mà ở nhiều quốc gia.
Dù đã có nghiên cứu chỉ ra các chủng vi khuẩn kháng kháng sinh ở cơ thể người chủ yếu do sử dụng quá liều các loại kháng sinh nhưng người ta vẫn nghi ngờ nguyên nhân còn có thể đến từ thực phẩm biến đổi gen, do các loại gen kháng kháng sinh đã được sử dụng để đưa vào giống ngô và đậu nành GMO.
Tuy nhiên kết quả vẫn chưa có nghiên cứu xác nhận.
Gây độc cho cơ thể
Nhiều loại thực phẩm biến đổi gen nhằm cung cấp nguồn lương thực cải thiện dưỡng chất cho con người, như giống Gạo vàng 2 (bổ sung vitamin A), ngô Lysine (cung cấp chất lyzin chức năng cho thức ăn chăn nuôi lợn và gia cầm), đậu nành SDA (bổ sung hàm lượng axít béo Omega-3 tốt cho tim mạch).
Nhưng có những nghi ngờ và công trình nghiên cứu quy mô nhỏ về tác dụng gây bệnh của thực phẩm GMO cho cơ thể như khả năng gây ung thư cao hơn, 1 số bệnh tật khác…
Cho tới hiện tại vẫn chưa có kết quả công bố chính thức cho vấn đề trên.
Thực phẩm biến đổi gen có tốt không?
Hiện tại vẫn chưa có chứng cứ nào là sử dụng thực phẩm biến đổi gen có hại cho sức khỏe. Việc sử dụng có nên sử dụng thực phẩm biến đổi gen hay không vẫn là một vấn đề vấp phải nhiều tranh cãi. Các luồng thông tin, dư luận nhiều chiều khiến người tiêu dùng hoang mang.
Những loại thực phẩm biến đổi gen khác nhau sẽ bao gồm các loại gen khác nhau và được đưa vào bằng nhiều cách khác nhau. Cho nên, đánh giá thực phẩm biến đổi gen cần đánh giá từng loại cụ thể và không thể đưa ra được khẳng định chung là các thực phẩm biến đổi gen có tốt hay không.
Có khoảng 600 nghiên cứu về thực phẩm biến đổi gen tập trung xem xét đến calo, đạm, chất béo và vitamin. Phần lớn các nghiên cứu được tài trợ bởi ngành công nghiệp thực phẩm cho thấy thực phẩm biến đổi gen có giá trị dinh dưỡng ngang với thực phẩm hữu cơ. Tuy nhiên các nghiên cứu đó gần như không đề cập đến tính an toàn cho sức khỏe con người.
Sữa thực vật hữu cơ Miwako, Miwakoko và Miwako A+ của Orgavil là giải pháp an toàn tối ưu 2in 1: không hóa chất và không GMO.
Quy định về thực phẩm biến đổi gen ở Việt Nam
Hiện nay, Việt Nam cũng đang thực hiện theo quy định quốc tế, tức là sản phẩm nào vượt quá 5% thành phần từ nguyên liệu biến đổi gen thì phải dán nhãn thực phẩm biến đổi gen. Nhờ đó mà người dùng có thể đưa ra lựa chọn của mình.
Tuy nhiên, quy định này chỉ áp dụng đối với những mặt hàng đóng gói sẵn. Các thực phẩm tươi sống, thực phẩm chế biến nhưng không bao gói không phải tuân thủ quy định này.
Các loại thực phẩm biến đổi gen ở Việt Nam
Việt Nam mới chỉ công nhận 4 giống ngô biến đổi gen, song thực phẩm biến đổi gen (đậu tương, ngô,…) được nhập khẩu từ khoảng 10 năm gần đây. Do đó, việc quy định ghi nhãn với thực phẩm biến đổi gen sẽ góp phần để thông tin minh bạch để người dùng có sự lựa chọn.
Cách nhận biết thực phẩm biến đổi gen
Nhận biết qua hình thái bên ngoài
Các thực phẩm biến đổi gen thường có kích thước lớn hơn, nhìn bóng bẩy hơn, mùi vị lạ hơn thực phẩm thông thường.
Nhận biết bằng mã code
Với những thực phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng thì sẽ có mã code trên đó. Người dùng có thể thông qua đó để nhận biết.
Sản phẩm có 5 chữ số và bắt đầu bằng chữ số thì đó là thực phẩm biến đổi gen. Nếu sản phẩm bắt đầu bằng chữ số 9 hoặc chữ số 5 thì đó là thực phẩm hữu cơ tự nhiên.
Những lưu ý khi chế biến thực phẩm biến đổi gen
Nếu đã chọn thực phẩm biến đổi gen thì nên đảm bảo các quy định an toàn thực phẩm cũng như chế biến:
- Chọn những thực phẩm biến đổi gen có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, đọc kỹ các thông tin về ngày sản xuất, hạn sử dụng…
- Khi chế biến, không để lẫn thực phẩm sống và chín
- Sử dụng nước sạch để sơ chế, chế biến thực phẩm
- Luôn giữ tay sạch sẽ trước, trong và sau khi chế biến thực phẩm
- Nấu chín kỹ những loại thực phẩm này
- Ăn ngay khi thức ăn vừa nấu chín
- Thức ăn đã nấu chín nếu không ăn hết cần được bảo quản cẩn thận, tránh sự xâm nhập của các loài côn trùng, gặm nhấm hoặc các loài động vật khác
- Đun kĩ lại thực phẩm trước khi ăn. Tuyệt đối không sử dụng thực phẩm ôi thiu mốc hỏng, quá hạn sử dụng
- Giữ bề mặt chế biến, bàn bếp luôn khô ráo, sạch sẽ.
Thực phẩm biến đổi gen vẫn là vấn đề nhiều tranh cãi. Tin rằng những người tiêu dùng thông thái sẽ có được lựa chọn đúng đắn, biết đâu là sản phẩm tốt cho mình.
